Chân vòng kiềng – Nguyên nhân, dấu hiệu và cách khắc phục

Chân vòng kiềng là một tình trạng mà nhiều người, đặc biệt là trẻ em, phải đối mặt. Đây không chỉ là vấn đề về thẩm mỹ mà còn có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và khả năng vận động. Việc hiểu rõ nguyên nhân, nhận biết các dấu hiệu sớm và áp dụng các biện pháp khắc phục đúng cách là vô cùng quan trọng. 

Chân vòng kiềng là gì?

Chân vòng kiềng hay còn gọi là chân khuỳnh, là tình trạng một hoặc hai chân bị cong vòng ra ngoài. Khi hai bàn chân khép sát và hai mắt cá bên trong chạm vào nhau, trục hai chi dưới tạo thành hình vòng tròn, do đó gọi là vòng kiềng. Tình trạng này còn được gọi là chân chữ O, với một khoảng trống rộng giữa hai gối khi đứng thẳng và đi lại.

Nguyên nhân chân vòng kiềng

Nguyên nhân chính gây ra tình trạng chân vòng kiềng bao gồm:

1. Bẩm sinh/Sinh lý

– Trong những tháng đầu đời, trẻ sơ sinh thường xuất hiện tình trạng chân vòng kiềng do tư thế chật hẹp trong tử cung. 

– Trong giai đoạn mới biết đi, hiện tượng này cũng phổ biến. Khi trẻ đứng khép hai chân lại, có một khoảng trống rõ rệt giữa cẳng chân và đầu gối. Đây là tình trạng sinh lý phát triển bình thường và thường trở về tư thế bình thường theo thời gian.

2. Bệnh lý

Ở cả trẻ em và người lớn, chân vòng kiềng có thể xảy ra do chấn thương và bệnh tật, gây biến dạng của đầu xương và/hoặc sự phát triển của sụn, dẫn đến chân vòng kiềng hoặc chân hình chữ X.

Các bệnh lý dẫn đến tình trạng chân vòng kiềng bao gồm:

2.1. Còi xương

Còi xương xảy ra khi thiếu hụt vitamin D, canxi, hoặc phospho do không đủ dinh dưỡng, thiếu ánh nắng hoặc bệnh lý di truyền. Trẻ bị còi xương có xương mềm và yếu hơn bình thường, không chịu được trọng lượng cơ thể, dẫn tới xương bị cong, gây chân vòng kiềng hoặc các biến dạng khác.

2. 2. Bệnh Blount

Blount là tình trạng ống chân phát triển bất thường, có biểu hiện rõ từ sớm. Bệnh Blount thường gặp ở nữ giới và trẻ em béo phì, đặc biệt là các bé bắt đầu biết đi sớm (khoảng 11-14 tháng tuổi)

Ở trẻ dưới 2 tuổi, khó phân biệt bệnh Blount với chân vòng kiềng sinh lý. Khi trẻ 3 tuổi, tình trạng cong vẹo trở nên trầm trọng và rõ ràng khi chụp X-quang.

2.3. Bệnh Paget

Bệnh Paget là một bệnh lý chuyển hóa ảnh hưởng xấu đến quá trình liền xương, khiến xương không thể phục hồi như ban đầu. Tình trạng này có thể dẫn đến chân vòng kiềng và nhiều vấn đề sức khỏe khác. Bệnh Paget thường gặp ở người lớn tuổi và có khả năng điều trị thành công khi được chẩn đoán và chữa trị sớm.

2.4. Loạn sản sụn – Rối loạn xương di truyền hiếm gặp

Loạn sản sụn (achondroplasia) là một dạng rối loạn tăng trưởng xương, khiến xương không thể phát triển, dẫn đến tình trạng chân vòng kiềng. Bệnh này cũng là nguyên nhân gây ra chứng lùn.

Những nguyên nhân bệnh lý gây chân vòng kiềng có thể được phòng ngừa thông qua kiểm soát và điều trị tốt. Tuy nhiên, chân vòng kiềng do bẩm sinh hay rối loạn tăng trưởng xương cần được phát hiện và khắc phục sớm để giảm thiểu nguy cơ.

3. Nguyên nhân khác

Một số nguyên nhân khác gây ra tình trạng chân vòng kiềng ở trẻ bao gồm:

– Ngộ độc chì.

– Ngộ độc flo.

– Gãy xương nhưng không được điều trị đúng cách.

– Loạn sản xương hay xương phát triển bất thường.

Dấu hiệu của dị tật chân vòng kiềng

Dấu hiệu chân vòng kiềng trở nên rõ ràng nhất lúc trẻ đứng hoặc đi. Khi đứng, đầu gối của trẻ sẽ cong ra xa nhau, ngay cả khi mắt cá chân chạm vào nhau. Khi đi, chân vòng kiềng ảnh hưởng đến dáng đi và khiến trẻ đi lại khó khăn.

Trẻ mới biết đi có chân vòng kiềng thường không gặp vấn đề khi đi lại và sẽ phát triển bình thường. Cha mẹ có thể nhận thấy hình dáng cong như cánh cung của chân và bàn chân quay vào trong. Ở trẻ dưới 3 tuổi, hiện tượng này có thể là điển hình và sẽ biến mất theo thời gian.

Chân vòng kiềng thường không gây đau cho trẻ mới biết đi. Tuy nhiên, khi trẻ bước vào độ tuổi thiếu niên, chân vòng kiềng có thể gây sự khó chịu ở hông, mắt cá chân và đầu gối.

Một số bệnh nhi cần thực hiện xét nghiệm máu để loại trừ bệnh còi xương. Trẻ có thể cần chụp X-quang nếu:

– Bị tật chân vòng kiềng từ 3 tuổi trở lên.

– Tình trạng cong chân ngày càng tệ.

– Hình dáng vòng kiềng chân hai bên không giống nhau.

Chân vòng kiềng có gây nguy hiểm không?

Nếu trì hoãn điều trị, chân vòng kiềng có thể gây ra các biến chứng như:

– Tăng áp lực lên khớp gối, ảnh hưởng đến hoạt động đi lại và chạy bộ.

– Biến dạng chân: có sự khác biệt về chiều dài chân ở trường hợp chỉ có một chân bị vòng kiềng.

– Đè ép không đúng cách lên khớp gối, gây tổn thương và đau nhiều vùng khớp gối, dẫn đến các bệnh lý viêm khớp khác.

– Lỏng khớp gối.

– Các vấn đề về khớp hông và cổ chân khi vận động.

Có sửa tật chân vòng kiềng được không?

Chân vòng kiềng sinh lý thường không gây đau hay khó chịu, nhưng có thể đi kèm với các tật như bàn chân vẹo trong, khiến ngón chân chạm nhau và gây té ngã. Trong tình huống này, trẻ có thể mang giày dép ngược bên để hỗ trợ đi lại.

Theo sự phát triển sinh lý của cơ thể, trục chân sẽ điều chỉnh lại bình thường sau khi trẻ biết đi. Tuy nhiên, trong trường hợp bệnh lý, chân có thể không điều chỉnh được và ngày càng biến dạng nặng hơn. Cần theo dõi và tái khám mỗi 6 tháng để kiểm tra mức độ cong.

Khi nguyên nhân là bệnh Blount hoặc bệnh còi xương, sự cong vòng sẽ trở nên trầm trọng hơn và cần điều trị bằng các phương pháp như đeo nẹp, dùng thuốc (cho bệnh còi xương), hoặc phẫu thuật. Cha mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện để bác sĩ khám và đưa ra hướng điều trị hợp lý.

Có một số biện pháp giúp khắc phục tình trạng chân vòng kiềng:

1. Áp dụng chế độ dinh dưỡng phù hợp với trẻ

Một chế độ dinh dưỡng lành mạnh giúp giảm nguy cơ phát triển các vấn đề về xương như dị dạng xương và ngăn chặn viêm làm phân hủy sụn khớp.

Các chất cần thiết cho sự phát triển của trẻ bị chân vòng kiềng bao gồm canxi, vitamin D, đạm, và các khoáng chất. Cha mẹ nên lên thực đơn ăn mỗi ngày cho trẻ, khuyến khích thói quen ăn uống lành mạnh, hạn chế ăn vặt và tăng cường hoạt động thể chất với cường độ phù hợp để tránh tăng cân quá mức.

2. Có biện pháp chữa trị kịp thời

Để giảm thiểu nguy cơ tổn thương, có thể dùng miếng lót giày hoặc dụng cụ chỉnh hình để khắc phục tình trạng này. Đeo nẹp vào ban đêm là biện pháp thường được bác sĩ nhi khoa chỉ định để điều chỉnh sớm cho trẻ bị chân vòng kiềng.

Khi trẻ lớn hơn, đa phần tình trạng chân vòng kiềng đều được cải thiện. Để trẻ phục hồi sớm, cha mẹ nên đưa trẻ đi điều trị nhiều lần bằng các phương pháp tổng thể. Tập vật lý trị liệu kết hợp với xoa bóp cũng mang lại nhiều lợi ích trong điều trị, đặc biệt nếu bắt đầu thực hiện ở giai đoạn sớm.

3. Thực hiện các bài tập dành cho chân vòng kiềng

Cha mẹ có thể hướng dẫn trẻ thực hiện các bài tập giúp cải thiện sức mạnh bên trong, khôi phục tư thế đứng, tăng cường sự dẻo dai và sức mạnh ở chân.

Trong đó, Pilates là phương pháp tập luyện tập giúp cải thiện được tình trạng chân vòng kiềng bằng cách tập trung vào cải thiện cơ bắp và điều chỉnh tư thế sai. Tuy nhiên, Pilates không thể điều trị hoàn toàn được tình trạng chân vòng kiềng khi nguyên nhân chính là do cấu trúc xương khớp bất thường hay di truyền. Thay vào đó, tập Pilates có thể giúp giảm thiểu mức độ của tình trạng này.

⇒ Tham khảo: 10 bài tập Pilates phù hợp cho chân vòng kiềng

4. Kiểm soát trọng lượng của cơ thể trẻ

Kiểm soát tốt cân nặng của trẻ là biện pháp hiệu quả để khắc phục tình trạng chân vòng kiềng. Khi trẻ bị chân vòng kiềng, xương và các mô liên kết chịu căng thẳng và áp lực do sự phân bố và khớp nối không đồng đều. Xương của trẻ sẽ bị quá tải khi thừa cân và béo phì, dẫn đến biến dạng chi dưới.

Khớp gối của trẻ có nguy cơ cao bị tổn thương, dẫn đến tình trạng chân vòng kiềng khi thừa cân quá mức. Nếu trong gia đình có người mắc bệnh rối loạn xương, nguy cơ này sẽ cao hơn.

Điều trị chân vòng kiềng sớm và đúng cách sẽ giúp trẻ tránh được các biến chứng và phát triển bình thường.

Biện pháp phòng ngừa

Hiện tại, vẫn chưa có biện pháp cụ thể để phòng ngừa tình trạng chân vòng kiềng. Tuy nhiên, có thể ngăn ngừa các nguyên nhân gây ra bệnh. Chẳng hạn, người bệnh có thể ngăn ngừa bệnh còi xương bằng cách đảm bảo bổ sung đủ vitamin D thông qua chế độ ăn uống và việc tiếp xúc ánh nắng mặt trời. 

Ngoài ra, người nhà nên đưa trẻ đi khám khi chân vẫn bị vòng kiềng sau 2 tuổi để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Điều này giúp giảm nguy cơ biến chứng và cải thiện tình trạng chân vòng kiềng sớm hơn.

Chân vòng kiềng có thể gây ra nhiều khó khăn trong cuộc sống hàng ngày nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Việc hiểu rõ nguyên nhân, nhận biết các dấu hiệu và áp dụng các biện pháp khắc phục phù hợp là vô cùng quan trọng. Bằng cách quan tâm đến sức khỏe xương khớp và thực hiện các biện pháp phòng ngừa, chúng ta có thể giảm thiểu những ảnh hưởng tiêu cực của tình trạng này, mang lại một cuộc sống khỏe mạnh và thoải mái hơn.